Η Πυξίδα της 3ης Σεπτέμβρη και η Επανίδρυση της Παράταξης

Αξίζει τον κόπο να διαβάσει κάποιος την διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη μόνο και μόνο για διαπιστώσει πόσο λιτή, εύστοχή και ουσιαστική είναι ως βασικό κείμενο εκκίνησης και αναφοράς, προόδου και αποκλίσεων για την πολιτική δράση του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος εδώ και 43 χρόνια.

Για τον αναγνώστη του 2017 πιστεύω ότι είναι χρήσιμες κάποιες γενικές παρατηρήσεις:

-  Η διακήρυξη δεν προσπαθεί να “επιβληθεί” της ιστορίας, αντίθετα ξεκινάει από τη δραματική συγκυρία της εποχής την κυπριακή τραγωδία, και μέσα από μια μεστή προσέγγιση αποπειράται να συναντηθεί με όλες τις γνήσια προοδευτικές και δημοκρατικές δυνάμεις της χώρας που φιλοδοξεί ως φορέας να εκφράσει.

-  Η λέξη “Σοσιαλισμός” χρησιμοποιείται με φειδώ και με ακρίβεια. Δεν θα συναντήσει κανείς μια ξύλινη παράθεση «-ισμών»,  το κείμενο λειτουργεί ως διερμηνευτής των σοσιαλιστικών ιδεών στην ζωντανή ελληνική πραγματικότητα. Είναι επίσης ενδιαφέρον ότι απουσιάζουν εντελώς οι «γεωγραφικοί» όροι αριστερά- δεξιά – κέντρο με τους οποίους συνηθίζουμε να εκφραζόμαστε.

-Επειδή ακριβώς η διακήρυξη είναι δεμένη με την εποχή της, χαρακτηρίζεται από έντονες διατυπώσεις εναντίον του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού της εποχής και του ρόλου του στα πολιτικά πράγματα της Ελλάδας. Ίσως ξενίζουν σήμερα αυτές οι αναφορές όταν έχουν αλλάξει τόσο πολύ οι γεωπολιτικές συνθήκες (πολυπολικότητα) και οι μορφές με τις οποίες εφαρμόζονται οι πρακτικές κυριαρχίας των ισχυρών κρατών του κόσμου.

-Κατά την πολύχρονη διαδρομή του Πα.Σο.Κ, ουδέποτε η διακήρυξη χρησιμοποιήθηκε  ως «Προκρούστης» ή μοναδική αλήθεια. Τροφοδότησε όμως πολλές επιμέρους πολιτικές του κινήματος και των ανθρώπων του, λειτουργώντας ως «αξιωματική βάση» για την παραγωγή τους.

Η διακήρυξη λοιπόν, η οποία ρητώς αναφέρει ότι “αποτελεί την πυξίδα που θα καθοδηγεί την πορεία μας προς μια νέα, αναγεννημένη, ανθρώπινη, σοσιαλιστική και δημοκρατική Ελλάδα, μια Ελλάδα που να ανήκει στους Έλληνες.” ορίζει τέσσερις βασικούς και αλληλένδετους στόχους που είναι η Εθνική Ανεξαρτησία, η Λαϊκή Κυριαρχία, η κοινωνική Απελευθέρωση και η Δημοκρατική Διαδικασία. Επίσης σκιαγραφεί και δώδεκα πιο εξειδικευμένες κατευθύνσεις προς αυτούς τους στόχους, εκ των οποίων η 12η θέτει εκτενέστερα  τις προγραμματικές βάσεις για την μελλοντική πορεία, ενώ οι υπόλοιπες επικεντρώνονται στην άρση των εσωτερικών και εξωτερικών δεσμών της ελληνικής πολιτείας και κοινωνίας. 


Κυρίαρχη είναι η έννοια της Εθνικής Ανεξαρτησίας η οποία συνδέεται με την δημιουργία μιας πολιτείας απαλλαγμένης από ξένο έλεγχο ή επεμβάσεις αλλά και από τον έλεγχο μιας οικονομικής ολιγαρχίας στενά συνδεδεμένης με την εξάρτηση της χώρας. Προκρίνεται η αποσύνδεση από τους στρατιωτικούς, πολιτικούς και οικονομικούς συνασπισμούς, που υπονομεύουν την εθνική μας ανεξαρτησία και η ακύρωση των διεθνών συμβάσεων που είχαν οδηγήσει την Ελλάδα σε οικονομική, πολιτική και στρατιωτική εξάρτηση από τα μονοπωλιακά συγκροτήματα της Δύσης και ιδιαίτερα του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Διατυπώνεται το δόγμα της ανεξάρτητης εξωτερικής πολιτικής για την προάσπιση της εδαφικής ακεραιότητας, της λαϊκής κυριαρχίας και την πραγμάτωση των επιδιώξεων του ελληνικού λαού, ενώ δίνεται έμφαση στην αισθητή παρουσία της Ελλάδας στους χώρους της Ευρώπης, της Μεσογείου και των Βαλκανίων. Στους γεωπολιτικούς αυτούς χώρους επιδιώκονται η σύσφιγξη των οικονομικών και πολιτιστικών σχέσεων και η δόμηση όλων των χωρών σε μια πανανθρώπινη και πανελεύθερη Κοινότητα με ίση μεταχείριση και ίσα δικαιώματα όλων των ανθρώπων.


Λαϊκή Κυριαρχία – Δημοκρατική Διαδικασία, κεντρικοί στόχοι του νέου κινήματος στα πλαίσια των οποίων προσδιορίζεται επίσης η σκοπιμότητα της ίδρυσης και λειτουργίας του. Προτάσσεται η ενεργός λαϊκή παρουσία για τη διαμόρφωση του μέλλοντος της χώρας μας, η ενεργός συμμετοχή των πολιτών στον προγραμματισμό της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής πορεία της Ελλάδας. Επιδίωξη είναι, το απαραβίαστο της λαϊκής θέλησης , των συλλογικών και ατομικών δικαιωμάτων όχι μόνο να κατοχυρώνονται συνταγματικά αλλά και να προστατεύονται αποτελεσματικά από μια ανεξάρτητη Δικαιοσύνη. Στόχος είναι επίσης η αποδέσμευση του συνδικαλισμού από την εξάρτηση της οικονομικής ολιγαρχίας και από την κηδεμονία του κράτους, ώστε να κατοχυρωθεί ως ελεύθερο και αυτόνομο κίνημα στην υπηρεσία των συμφερόντων του εργαζομένου Λαού. Σε ότι αφορά δε τα κόμματα και τη λειτουργία τους, ξεκάθαρα επιτίθεται εναντίον των φεουδαρχικών  και ρουσφετολογικών σχέσεων που επικρατούσαν σε αυτά και τονίζει την ανάγκη για πολιτικούς οργανισμούς αρχών, των οποίων η ηγεσία να δεσμεύεται από τις δημοκρατικές αποφάσεις της βάσης.

Επιδιώκεται τέλος η κοινωνική απελευθέρωση του εργαζόμενου Ελληνικού Λαού, που μακροπρόθεσμα ταυτίζεται με το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας. Στον οικονομικό σχεδιασμό περιλαμβάνονται ο περιφερειακά αποκεντρωμένος κοινωνικός προγραμματισμό,  η κοινωνικοποίηση του χρηματοδοτικού συστήματος και των βασικών παραγωγικών – εμπορικών μονάδων καθώς και η συνεταιριστική οργάνωση των αγροτικών – βιοτεχνικών επιχειρήσεων.  Προτάσσεται η διοικητική αποκέντρωση με ενίσχυση της τοπικής αυτοδιοίκησης,  το συστηματικό και προοδευτικό κλείσιμο του ανοίγματος ανάμεσα στα κατώτερα και τα ανώτερα εισοδήματα κατά περιφέρεια και επάγγελμα. Στον κοινωνικό τομέα ξεχωρίζουν οι διακηρύξεις για  μια οικιστική και πολεοδομική πολιτική που να εξασφαλίζει πολιτισμένη κατοικία σε κάθε Ελληνική οικογένεια, για μια καινούργια δωρεάν και υποχρεωτική παιδεία ανεξαίρετα για όλους τους Έλληνες ώστε να καταργηθούν οι φραγμοί που εμποδίζουν το πλάτεμα της γνώσης και να δημιουργηθούν ελεύθερα σκεπτόμενοι και κοινωνικά υπεύθυνοι πολίτες, για την κοινωνικοποίηση της υγείας, που συνεπάγεται τη δωρεάν ιατρική, φαρμακευτική και νοσοκομειακή περίθαλψη, την προληπτική υγιεινή για όλους τους Έλληνες, για ένα σύστημα κοινωνικής ασφάλισης για υγεία, ατυχήματα, γερατειά και ανεργία, την προστασία της μητέρας και του παιδιού, για την προστασία του περιβάλλοντος, για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής σε συνδυασμό με την αξιοποίηση των εθνικών λαϊκών παραδόσεων και τη συμμετοχή ολόκληρου του Λαού στην πολιτιστική εξέλιξη κ.α.


Είναι φανερό ότι ως προς την πυξίδα της 3ης Σεπτέμβρη και των αρχών την διέπουν θα εντοπίσει κανείς επιμέρους επιτυχίες, αποτυχίες και αναθεωρήσεις μέσα στους δρόμους και τα μονοπάτια που κάθε φορά ακολούθησε το Πα.Σο.Κ στα πολλά χρόνια κυβερνητικής και αντιπολιτευτικής του διαδρομής.  Πολλές αναθεωρήσεις οφείλονται σε αντικειμενικές συνθήκες, η πραγματικότητα διαρκώς εξελίσσεται, ενώ η κυβερνητική δραστηριότητα μοιραία έφερνε και φθορά η οποία συσσωρευόταν και απαιτούσε επανεκκινήσεις σε πολιτικό και στελεχιακό επίπεδο. Οι βασικοί 4 μεγάλοι στόχοι – οράματα άλλαζαν περιεχόμενο,  καθώς άλλαζε η Ελλάδα, ο κόσμος αλλά και το ίδιο το Κίνημα. Κάποια στιγμή ίσως να έμοιαζαν και οι ίδιοι ως «τετριμμένοι» και «ξεπερασμένοι», όταν μεταπολιτευτικά η χώρα μας αναπτυσσόταν ραγδαία, ενώ παράλληλα όλος ο δυτικός κόσμος (Ευρώπη – Η.Π.Α) ένιωθε αδικαιολόγητα ασφαλής και ικανοποιημένος, όντας κυρίαρχος γεωπολιτικά και έχοντας αναδείξει στέρεες μεσαίες κοινωνικές τάξεις.

Στη σημερινή πληγωμένη Ελλάδα που λίγο έλειψε να απολέσει πλήρως και ανεπανόρθωτα τη δυνατότητα της να συμβαδίσει με τις πλέον σύγχρονες χώρες της Ευρώπης, οι διαχρονικοί μεγάλοι στόχοι της 3ης Σεπτέμβρη αποκτούν εναργέστερο νόημα για τη χώρα μας στις επόμενες δεκαετίες που έρχονται. Η πλήρης ανάκτηση της εθνικής αξιοπρέπειας και αυτοπεποίθησης, η γρήγορη αποκατάσταση των μνημονιακών αδικιών,  η προστασία της σταθερότητας στη Μεσόγειο και τα Βαλκάνια, η προοπτική της ακόμα πιο ενωμένης Ευρώπης, η ανάκαμψη  και ο μετασχηματισμός του κοινωνικού και παραγωγικού κράτους, η ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών στην οικονομία, την εργασία και τη δημοκρατία  είναι μερικές μόνο από τις σύγχρονες κατευθύνσεις που μπορούμε να ενσωματώσουμε πολιτικά.

Θα ήταν μια ανυπολόγιστη απώλεια, αν στην προσπάθεια της δημοκρατικής και προοδευτικής παράταξης για εκλογική-πολιτική ανάκαμψη ξεπερνούσε ως «αποτυχημένο» το αξιακό, συμβολικό και αντιληπτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο γεννήθηκε, εργάστηκε και πέτυχε η σοσιαλδημοκρατία στην Ελλάδα. Θα αδικούσε τα επιτεύγματα, θα συγκάλυπτε τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν στην εφαρμοσμένη πολιτική και θα παρέδιδε το χώρο του κέντρου και της αριστεράς στον καιροσκοπικό λαϊκισμό που ψάχνει τρόπο διατήρησης του στην εξουσία. Η επανίδρυση του Πα.Σο.Κ και της Δημοκρατικής Παράταξης μέσα από τις αρχές της 3ης Σεπτέμβρη όπως αυτές οφείλουν να ιδωθούν και να ανανεωθούν στην Ελλάδα του 21ου Αιώνα είναι ο δρόμος της αλήθειας, της συνέπειας και της πραγματικής ελπίδας για κάθε Έλληνα και κάθε Ελληνίδα.